Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi

Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (DÜFED) mühendislik, mimarlık, temel bilimler ve ziraat mühendisliği alanlarında bilimsel düzeyi yüksek çalışmaları yayımlayarak literatüre katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (DÜFED) mühendislik, mimarlık, temel bilimler ve ziraat mühendisliği konularında etik kurallara uygun olarak hazırlanan orijinal araştırma ve derleme makalelerini yayımlamaktadır.  

ÖN BİLGİ
Makaleler dergimizin elektronik ortamında sunulan word formatındaki şablon dosya kullanılarak hazırlanmalı ve DergiPark sistemi üzerinden gönderilmelidir. Kör hakemlik uygulamasından dolayı makale ana metin dosyasında (şablon dosya) yazar bilgilerine yer verilmemelidir. Yazar bilgileri için başlık sayfası ile tüm yazarların isim ve imzalarının içinde yer aldığı yazarların anlaşma ve taahhüt formu sisteme yüklenmelidir.

Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi'ne (DÜFED) gönderilen makaleler araştırma ve yayın etiğine uygun olmak zorundadır. Yazarlardan, ayrıca bir intihal programında taradıkları makalelerinin intihal raporunu da (benzerlik oranlarını) sisteme yüklemeleri beklenmektedir. Turnitin ve iThenticate gibi intihal tarayıcıları, bu rapor için kullanılabilir. Makalelerin benzerlik oranları, ön kontrol sürecinde öncelikli olarak değerlendirilecektir. Ayrıca yazar(lar) aşırma, veri tahrifatı ya da uydurma, çarpıtma, yayın tekrarı gibi olumsuzluklardan uzak durmak ve etik kurallara uymak zorundadır. Bu konulardaki tüm sorumluluk, yazarlara aittir.

Etik kurul izni gerektiren tüm araştırmalar için etik kurul onayı alınmış olmalı ve bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.

Etik kurul izni gerektiren araştırmalar:

• Katılımcılardan anket, mülakat, gözlem, deney, mülakat teknikleri ile veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen tüm araştırmalar
• İnsan ve hayvanların (materyal – veri dâhil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanıldığı tüm araştırmalar
• İnsanlar üzerindeki klinik araştırmalar
• Hayvanlar üzerindeki araştırmalar
• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca geriye dönük çalışmalar
• Ayrıca, yazarlar başkalarına ait anket, fotoğraf, şekil ve grafikler gibi her türlü çıktının kullanımı için izin almak ve sahiplerine atıfta bulunarak Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na uymak zorundadır.

YAZIM KURALLARI
Aşağıdaki içerikler, makale yazımında (araştırma ya da derleme makaleler) uyulması gereken kurallardır.

Makalenin Dili: Türkçe veya İngilizcedir.
Makalenin Başlığı: İçeriğe uygun, kısa ve anlaşılır olmalıdır. Türkçe ve İngilizce başlıklarda Times New Roman (14 punto) yazı karakteri kullanılmalıdır.
Yazarların İsimleri: 12 punto. Soyadının tüm harfleri büyük yazılmalıdır.
Yazarların Adresleri: 10 punto ve italik. Adreste posta kod numarası özellikle yazılmalıdır.
Öz ve Anahtar kelimeler: Makalede Türkçe ve İngilizce öz olmalıdır. Özün en fazla 150-200 kelime olması tercih edilir. Öz, “Times New Roman” stilinde 10 punto olarak ve tek satır aralıkla yazılmalıdır. Her iki özün (Türkçe ve İngilizce) hemen yanında en az 3, en fazla 6 sözcükten oluşan Anahtar Kelimeler (Keywords) 9 punto olarak yazılmalıdır.
Ana Metin: Times New Roman, 11 punto ve her iki yana yaslı olarak yazılmalıdır. Bölümler, tek bir satır ile ayrılmalıdır. Bölümler GİRİŞ, MATERYAL VE METOT, ARAŞTIRMA BULGULARI VE SONUÇ başlıklarından oluşmalıdır. Bölüm başlıklarının önünde rakamlar bulunmalıdır (1. GİRİŞ, 2. MATERYAL VE METOT….) Giriş, konu ile ilgili bazı alt başlıklar içinde de ele alabilir. Bölüm içerisindeki her bir paragraf bir önceki paragraftan bir boşluk ile ayrılmalıdır. Makaledeki yazıların özellikleri aşağıdaki niteliklerde olmalıdır.
Materyal ve Metot: Bu kısım, başkalarının çalışmayı tekrarlamasına olanak sağlamak için yeterli detay ve referansları içermelidir. Bilimsel araştırmalar için etik kurul izni gerektiren durumlarda, alınan etik kurul onayı (kurul adı, tarih ve sayı numarası) makalenin yöntem kısmında açıkça belirtilmelidir.
Alt Bölüm Başlıkları: Bölüm başlıkları sola yaslı olmalıdır. Eğer alt başlık var ise bölümü belirten rakamı takip eden standart rakamlar (1.1, 1.2, 2.1, 2.2, 3.1, ...) şeklinde gösterilmelidir. Daha alt seviyedeki başlıklar da standart rakamlar (1.1.1, 1.1.2, 2.1.1, 2.1.2, 3.1.1, 3.1.2, 3.1.2.1) biçiminde yazılmalıdır.
Şekiller ve Tablolar: Bölüm içerisinde tablo, grafik, resim, şekil gibi bileşenler kullanılacak ise isimleri ve açıklamaları eklenmelidir. Tablolar metindeki görünümlerine göre sırasıyla numaralandırılmalı ve tablo notları tablo gövdesinin altına yerleştirilmelidir. Tablolar resim olarak değil düzenlenebilir metin olarak gönderilmelidir. Tablo ve şekil açıklamaları sayfaya ortalı şekilde hizalanmalıdır. Tablo numaraları ve adları tablonun üstünde ortalanarak Times New Roman 10 punto ile yazılmalıdır. Şekil numaraları ve adları şeklin altında ortalanarak Times New Roman 10 punto ile italik yazılmalıdır.
Resim ve Fotoğraflar: Resim ve fotoğraflar taranmış ise en az 300 dpi çözünürlükte taranmış olmalı, metin içinde mutlaka atıfta bulunulmalı, şekillerle beraber numaralandırılmalıdır.
Denklemler: Matematik denklemleri resim olarak değil düzenlenebilir metin olarak gönderilmelidir. Metin içerisinde yazılan tüm denklemler tek değişkenler bile MathType/Denklem Editörü ile yazılmalıdır. Numaralandırılması istenen denklemler ortalanmalı ve sağa dayalı olarak parantez içerisinde numara verilmelidir.
Araştırma Bulguları: Sonuçlar açık ve öz olmalıdır.
Sonuçlar: Bu kısımda çalışmanın önemi ve etkileri açık bir şekilde ifade edilmeli ve sonuçların tekrarına düşülmemelidir.

Teşekkür: Teşekkürler referanslardan önce makalenin sonunda ayrı bir bölümde derlenmeli, başlık sayfasına, başlığın dipnotu olarak veya başka bir şekilde eklenmemelidir. Makale, bir projeden üretilmişse, proje desteği aşağıdaki örnekteki gibi belirtilmelidir. Aksi halde bu kısım çalışmadan çıkarılabilir.
Örnek: Bu araştırma, Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü’nce desteklenmiştir (Proje Numarası: MİMARLIK.17.001, 2017).

Çıkar Çatışması: Yazarlar çıkar çatışması olmadığını bildirmelidirler. Örnek: Yazar(lar) çıkar çatışması olmadığını bildirmektedir(ler).    

Etik Beyanı: Yazarlar, makalelerinin sonunda yer alan aşağıdaki ifadeleri "etik beyan" olarak kabul ederler. Örnek: Bu çalışmada, yazarlar "Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi" kapsamındaki tüm kurallara uyduklarını, ilgili yönergenin "Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler" olarak belirtilen başlığı altındaki eylemlerden hiçbirini gerçekleştirmediklerini taahhüt ederler.

Yazarların Katkıları: Sorumlu yazar, ilgili beyanların doğruluğundan sorumludur. Yazarlar, çoklu rollerde katkıda bulunmuş olabilirler. Yazarların katkı oranları aşağıdaki kelimeler kullanılarak düzenlenebilir.

Örnek:
Can Tuncay AKIN: Kavramsallaştırma, yazma-orijinal taslak hazırlama, metodoloji, doğrulama, analiz, yazma-inceleme ve düzenleme, gözetim ve liderlik sorumluluğu. Ayhan BEKLEYEN: Yazma-gözden geçirme ve düzenleme, veri toplama, verinin düzenlenmesi, görselleştirme, …………..
Kaynaklar: Kaynakça gösterimi için “IEEE” referans stili kullanılmalıdır. Metinde belirtilen her referansın referans listesinde de mevcut olduğundan ve referans listesindeki her bir referansın metinde yer aldığından emin olunmalıdır. Özette belirtilen referanslar tam olarak verilmelidir. Dergi adları, kelime kısaltmaları listesine göre kısaltılmalıdır.
Referanslar metne göre köşeli parantez içindeki sayılara göre belirtilmelidir. Gerçek yazarlara atıfta bulunulabilir, ancak referans numaraları her zaman verilmelidir.
Örnek: '..... gösterildiği gibi [3,6]. Silverman ve Maharen [8] farklı bir sonuç elde ettiler .... '
Referans listesi, referansların makale içindeki kullanım sıralarına uygun olarak numaralanmalıdır. Referanslar, makale şablonundaki tablonun içine yerleştirilmelidir. Referans gösterimleri hakkındaki daha fazla bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir.

http://journals.ieeeauthorcenter.ieee.org/wp-content/uploads/sites/7/IEEE-Reference-Guide-Online-v.04-20-2021.pdf
https://www.refme.com/citation-generator/ieee/
http://www.citationmachine.net/ieee

BAŞVURU İÇİN DERGİPARK SİSTEMİNE YÜKLENMESİ GEREKEN DOSYALAR
1. Makale (Aşağıdaki şablonlara göre hazırlanan makalenin ana metin dosyası içinde yazar adları ve adresleri bulunmamalıdır.)

Makale Şablonu [Türkçe] [İngilizce]

2. Başlık Sayfası [Türkçe] [İngilizce] (Makalenin Türkçe ve İngilizce başlığı, tüm yazar isim ve soyisimleri, bağlı bulundukları kuruluşları ile sorumlu yazarın iletişim bilgilerini (e-posta ve telefon numarası) içermelidir.)
3. Yazarların Anlaşma ve Taahhüt Formu (Tüm yazarlar tarafından imzalanmalıdır.)
4. Benzerlik (İntihal) Raporu 

ETİK İLKELER
Dergimizin yayın sürecinde yazarların, yayıncının, hakemlerin ve editörlerin etik ilkelere yönelik standartlara uyması oldukça önemlidir. Dergimiz kapsamında yürütülen tüm işlemlerde etik görev ve sorumluluklar için Yükseköğretim Kurulu Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi* ve Yayın Etiği Komitesi (COPE)** tarafından belirtilen yayın etiği ve politikaları rehber alınmaktadır. Etik güvence bakımından Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) “Dergi Editörleri için Davranış Kuralları ve En İyi Uygulama Rehber İlkeleri” ve “Dergi Yayıncıları için Davranış Kuralları” ilkeleri dergimiz tarafından benimsenmektedir.

Bu kapsamda; bilimsel araştırmalar için ETİK KURUL İZNİ gerektiren durumlarda ETİK KURUL ONAYI alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve ayrıca belgelendirilmelidir. Alınan izin ile ilgili bilgiler (kurul adı, belgenin tarih ve sayı numarası) makalenin yöntem kısmında belirtilmelidir.
Yayımlanan tüm makalelerde fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulmaktadır.

*https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/bilimsel-arastirma-ve-etik-yonetmeligi.aspx
**https://publicationethics.org/


YAYIN ETİĞİ
DUFED kapsamında editörler, hakemler, yazarlar ve yayıncı yayın etiği bakımından aşağıdaki kurallara uyarlar.


Editörler;

• DÜFED’e gönderilen makaleleri, yayın kalitesine (çalışmanın önemi, orijinalliği, geçerliliği ve anlaşılırlığı) ve derginin kapsamına göre değerlendirirler.
• Makale yazarlarının bireysel özelliklerinden (cinsiyetine, cinsel yönelimlerine, politik düşüncelerine, etnik kökenine, din ve ırkına) bağımsız karar verirler.
• Yazar ve hakemlerin kişisel bilgilerini korur ve yayıncı dışında hiç kimseye açıklama yapmazlar.
• Ayrıcalıklı bilgi ya da fikirleri gizli tutar ve onları kişisel çıkarları için kullanmazlar.
• Bağlantı içinde oldukları yazar ya da kurumlarla ilişkili makaleleri, herhangi bir çıkar ilişkisi ya da çatışması nedeniyle değerlendirmez ve bu nedenle baş editörden uygun başka bir editörün makaleyi ele almasını isterler.
• Makalelerin alanında uzman en az iki hakem tarafından incelenmesine öncülük ederler.
• DÜFED’e gönderilen çalışmaların intihal ve etik ilkeler bakımından uygunluğunu kontrol ederler.
• Önerilen ya da yayınlanmış bir makale ile ilgili etik kaygılar ortaya çıktığında duyarlı önlemler alır. Etik olmayan yayın davranışları yıllar sonra bile ortaya çıksa, onlar tekrar soruştururlar. COPE Akış Şemalarını izlerler. Düzeltme, geri çekme ya da endişeyi ifade eden ilgili notları dergide yayınlarlar.
• Çıkar ilişkisinin algılandığı yazarlardan açıklama isteyebilirler.             

Hakemler;

• Değerlendirmeleri ile hem karar vermeleri için editörlere hem de makalelerini geliştirmeleri için yazarlara yardım ederler.
• Yetkin olmadıkları konularla ilgili makalelerin incelemelerini reddeder, ilgili konu hakkında daha yetkin olduğunu bildikleri hakemle iletişime geçilmesi konusunda editörleri bilgilendirirler.
• İnceledikleri ve incelemek için davet edildikleri ya da inceleme davetini reddettikleri makaleleri gizli tutarlar.
• Objektif eleştirileri ve destekleyici argümanları ile makalelerini geliştirmesi için yazarlara katkıda bulunurlar.
• Makalede bulunması gereken ilgili önemli alıntıları yazara tanımlar, literatürdeki önemli bir ifade için ilgili atfa dikkat çekerler.
• İnceledikleri makale ile herhangi bir makale arasında keşfettikleri önemli benzerlikleri editöre bildirirler.
• İçinde bulundukları çıkar çatışmaları için editöre bilgi verirler.
• Yazarların incelenmesi için gönderdikleri yayınlanmamış materyallerini (yazarın izni olmadan) araştırmalarında kullanmazlar.
• Ayrıcalıklı bilgiler ya da fikirleri gizli tutar ve onları kişisel çıkarları için kullanmazlar. Davet edildikleri ya da inceleme davetini reddettikleri makaleler için de bu gizlilik kuralını gözden kaçırmazlar.
  

Yazarlar;

• Orijinal araştırmalarının bulgularını ayrıntılı ve doğru bir biçimde sunar, doğru referanslarla objektif olarak tartışır ve sonuçlandırırlar. Derleme makale önerilerinin nesnel ve kapsamlı olmasına dikkat ederler. Hileli ya da kasıtlı yanlış beyanlardan ve intihalden uzak dururlar.
• Makalelerinde başkalarının çalışmalarını ya da sözlerini kullandıkları taktirde, kesinlikle alıntı yapar, çalışmanın niteliğini belirleme konusunda etkili olan yayınlara atıfta bulunurlar.
• Başka bir dergide yayınlanmış bir makaleyi değerlendirilmesi için DUFED’e göndermezler.
• DÜFED’e makalelerini önererek, makalelerini aynı anda birden fazla dergiye yayınlanması için göndermediklerini beyan etmiş sayılırlar.
• Atıfta bulunurken “IEEE” referans stili kurallarına uyarlar.
• Gönderdikleri makalelerinde bir hata olduğunu keşfettiklerinde, editörlere derhal bilgi verir, makaleyi düzeltmek ya da geri çekmek için onlarla işbirliği yaparlar.
• Makaleleri ile ilgili her türlü çıkar çatışması için editörleri bilgilendirirler.
• Makale önerisinde çıkar çatışması bulunmadığına ilişkin açıklama yazarlar.
• Makale önerilerinde (ilgili başlık altında) yazarlık katkı oranı beyanında bulunurlar.
• Makale önerilerinde varsa katkısı olan kişilere ya da kurumlara teşekkür ederler.
• Çalışmalarında kullandıkları tehlikeli kimyasallar, prosedürler ya da ekipmanlara ilişkin bir bilgiyi makale önerilerinde açıkça belirtirler.
• Çalışmalarında insan ya da hayvan katılımcıları varsa, ilgili yasalara ve kurumsal yönergelere uygunluğundan ve uygun kurumsal komitelerin bunları onayladığından emin olurlar. İnsan katılımcıları için ise yazarlar, bir onamın alındığına ilişkin makalelerine bir açıklama eklemelidirler. İnsan katılımcılara ilişkin gizlilik hakları da gözetilir.
  

Yayıncı;

• Etik olmayan yayıncılık davranışını gözden geçirir.
• İddia edilen ve kanıtlanmış bilimsel suiistimal, sahte yayın ya da intihal durumlarında, editör ile yakın işbirliği içinde durumu açıklığa kavuşturmak ve ilgili makaleyi değiştirmek için tüm uygun önlemleri alır. Önlemler, yazım hatalarının düzeltmelerinin yayımlanmasını, ciddi bir durumda ilgili makalenin geri çekilmesini içerir.
• Editörlerle birlikte araştırma suistimallerinin meydana gelmesini önlemek için doğru adımlar atar, hiçbir koşulda bu tür suistimalleri teşvik etmez ya da gerçekleşmesine bilerek izin vermez.



İNTİHAL DURUMU

DÜFED’e gönderilen tüm makaleler, iThenticate intihal yazılım programı ile taranır. İntihal bakımından problemli makaleler derhal reddedilir.

DUFED bir intihal vakasını yönetmek için Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) akış şemalarında*** yer alan yönergeleri takip eder.
***http://publicationethics.org/resources/flowcharts

Yayınlanan bir makaledeki şüpheli bir intihal durumunda:

• İntihal durumunu bildiren kişi, izlenecek süreç hakkında bilgilendirilir.
• Makalelerin benzerlikleri karşılaştırılır.
• DUFED’in editörleri bilgilendirilir ve bu konudaki yorumları istenir.
• İntihal vakası için kanıt olarak gösterilecek belgelerle birlikte, ilgili sorumlu yazarla iletişim kurulur ve konu hakkındaki yanıtı istenir.
• Yazar(lar) intihal konusunda suçlu bulunursa, intihal edilen orijinal makalenin yayınlandığı derginin editörü ve intihal yapılan makalenin yazar(lar)ı bilgilendirilir.
• Makalenin online versiyonu geri çekilir.
• DUFED intihal vakasına karışan yazarların makale önerilerini üç yıl geri çevirir.
  

YAYIN POLİTİKASI

Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (DÜFED), yılda iki kez (Haziran ve Aralık) yayımlanan bilimsel, açık erişimli, uluslararası hakemli bir dergidir. Yayın dili Türkçe ve İngilizce olan dergide; mühendislik, mimarlık, temel bilimler ve ziraat mühendisliği konularında araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanan orijinal araştırma ve derleme makaleleri yayımlanmaktadır. Makalelerin kabulü, değerlendirilmesi ve yayınlanması sürecinde yazarlardan herhangi bir ücret talep edilmemektedir.

Önerilen bir makale, önce derginin editörlüğündeki ilgili uzmanlar tarafından incelenir. Yazım kurallarına uygun hazırlanmadığı belirlenen bir makale, düzeltilmesi için yazarlarına tekrar gönderilir. Hakem süreci, ön aşamayı geçen makaleye ilgili bir alan editörünün atanması ile başlar. Alan editörü de alanında uzman üç (en az iki) hakemi, makaleyi değerlendirmesi için davet eder. En az iki hakemin olumlu yöndeki değerlendirmeleri ve editörün görüşü ile makalenin yayınlanmasına karar verilir. Makale değerlendirme sürecinde hakemlerin ve yazarların isimleri gizlidir. Değerlendirme sürecinin 60 gün içinde tamamlanması beklenmektedir. Bu sürenin aşılması durumunda ilgili alan editörü, yeni hakem atamaları yapabilir. En az iki hakemin olumlu (yayınlanabilir) ya da olumsuz (yayınlanamaz) görüşleri ile hakem süreci tamamlanır. Olumlu hakem değerlendirmeleri sonrası makalenin revizyon (majör ya da minör) kararı, hakem önerileri doğrultusunda alan editörü tarafından verilir. Makalenin revizyon işleminin (15 gün) en fazla bir ay içinde (yazarlar süre uzatımı isterlerse) tamamlanması beklenmektedir. Aksi taktirde ilgili makale, yazarlarına iade edilir. Hakem süreci tamamlanan ve karar aşamasına gelen makalenin yayınlanması için  son karar (kabul ya da ret) ilgili alan editörü tarafından verilir.

Gönderilen makalelerin herhangi bir ortamda yayımlanmadığı ya da yayımlanmak için önerilmediği kabul edilir. Aksi durumda, makale reddedilir. Ayrıca DÜFED kapsamında yayınlanan makalelerin bilimsel, etik ve yasal sorumluluğu yazar/yazarlarına aittir. DÜFED, sorumlu tutulamaz.

Makalenin bir intihal programıyla (Turnitin ya da iThenticate) taranarak, benzerlik raporunun DergiPark sistemine yüklenmesi zorunludur. Referanslar hariç, benzerlik oranı %20’nin üzerinde olan makaleler değerlendirmeye alınmadan reddedilir.

İlgili bilgilerin doldurulduğu ve tüm yazarlar tarafından imzalandığı Yazarların Anlaşma ve Taahhüt Formu’nun sisteme yüklenmesi zorunludur.

Yazarlar, gerekli durumlarda makalelerinde Etik Kurul Raporu aldıklarını bildirmeli, zorunlu olunan durumlarda bu raporun bir kopyası eklenmelidir.

Yazarlar "teşekkür", "çıkar çatışması", "etik beyanı" ve "yazarların katkıları" ile ilgili bildirimlerini, makalelerinin sonundaki ilgili kısma eklemelidir.

Makalelerin kabulü, değerlendirilmesi ve yayımlanması sürecinde yazarlardan herhangi bir ücret talep edilmemektedir.